تغذیه مناسب پرندگان خانگی، از گذشته تا به امروز همواره از دغدغه های متخصصین تغذیه، دامپزشکان، پرورش دهندگان و صاحبان این پرندگان بوده است. هرچند علم تغذیه طی دهه های اخیر رشد قابل ملاحضه ای داشته است، ولی انواع اختلال تغذیه ای در پرندگان همواره جزو رایج ترین مشکلات می باشند. فراهم شدن خوراک های کامل و خوراک های دستی که به صورتی کاملا تخصصی فرموله شده بودند، در پیشبرد سلامتی پرندگان نقش به سزایی را ایفا کردند. اما همچنان برخی از پرندگان خانگی، با مقادیر ناکافی از مواد مغذی تغذیه می شوند. دو مورد از اصلی ترین دلایل بروز سوء تغذیه در پرندگان زینتی 1) استفاده از مخلوط خوراکی هست که به پرنده حق انتخاب می دهد (مخلوط دانه ها، آجیل ها، پلت ها و یا بقایای غذای انسانی که مالک آنها را سالم تشخیص می دهد)، و یا 2) تغذیه پرندگان با یک نوع دانه خاص و یا یک ماده غذایی ثابت. همچنین در مورد مخلوط دانه ها، پلت ها و سایر اقلام رایج، فرآیند انتخاب بر اساس طبیعیت و ذائقه ی پرنده اتفاق خواهد افتاد و استفاده از سایر مواد غذایی در کنار این گونه مخلوط ها ضروری می باشد.
بسیاری از بیماری های قابل مشاهده در پرندگان زینتی ریشه در سوء تغذیه دارند. این موارد شامل بیماری کبدی (hepatic disease)، نارسایی کلیوی (renal insufficiency)، اختلالات تنفسی (respiratory impairment)، بیماری اسکلتی-عضلانی (musculoskeletal disease) و مشکلات تولید مثلی (reproductive problems).
چاقی (Obesity)
اختلال تغذیه ای تحت عنوان بیماری چاقی در پرندگان خانگی بسیار رایج است. جیره های غذایی با سطح بالای چربی وانرژی (دانه ها، آجیل ها و بسیاری از بقایای غذای انسانی)، تغذیه بیش از حد و بی تحرکی از جمله عوامل اصلی این بیماری هستند. به طور معمول، چاقی به وضعیتی گفته می شود که وزن پرنده، در حدود 20 درصد بیش از وزن ایده آل با وضعیت بدنی و یا نمره کیل 4 از 5 باشد. گالا، ماکائو، کاسکو و طوطی کواکر بیش از سایر پرندگان خانگی مستعد چاقی هستند. علایم بالینی ممکن است شامل لنگش (پادودرماتیس و یا آرتروز) و مشکلات تنفسی در نتیجه افزایش میزان چربی در محوطه شکمی باشند.
برنامه غذایی پرندگان درگیر با اختلال تغذیه ای چاقی را بایستی به فرم پلت و با سهمیه روزانه مشخص و کنترل شده تغییر داد. با ایجاد فضای بیشتر (به عنوان مثال قفس بزرگتر) و قرار دادن ظروف غذا در نقاط مختلف این فضا، باید پرنده را به فعالیت بیشتر تشویق کنید. قرار دادن طناب و یا ریسمان داری گره در قفس، باعث بالا و پایین رفتن و حفظ تعادل و فعالیت بیشتر در پرندگان خواهد شد. برای پرندگانی که قابلیت پرواز دارند، بایستی یک فضای ایمن جهت پرواز ایجاد نمایید. و در مورد پرندگانی که این قابلیت را ندارند، می توانید از پلکان های مخصوص پرندگان استفاده نمایید. پرندگان چاق، بیشتر مستعد آرتروز، بیماری کبد چرب، آترواسکلروز و بیماری قلبی هستند.
چاقی در پرندگان خانگی
کمبود ویتامین A
ویتامین A، در سلامت پرندگان نقشی اساسی ایفا می کند و برای داشتن یک سیستم ایمنی سالم، حیاتی می باشد. هایپوویتامینوزیس A (کمبود ویتامین A) باعث متاپلازی (تغییر شکل) سلول های سنگفرشی اپیتلیوم مجرای گوارشی و شاخی شدن پوست پاها می شود. تمامی برنامه های غذایی بر پایه دانه ها و یا حتی مخلوط 50 درصد دانه و 50 درصد پلت به طور معمول از نظر سطح مورد نیاز ویتامین A، دارای کمبود هستند.
علایم بالینی: شامل ترشحات بینی، عطسه، تورم اطراف چشم ها، ورم ملتحمه چشم ها، تنگی نفس، افزایش ادرار، حالت عطش، کاهش کیفیت پرها، کندن پرها و بی اشتهایی هستند. ممکن است در اطراف و داخل بافت دهانی، چشم ها و سینوس ها پلاک های سفید رنگ شاخی مشاهده شوند. همچنین یکی از نخستین احتمالاتی که در صورت بروز مشکلات تولید مثلی می توان به آن مشکوک بود، کمبود این ویتامین است.
درمان: شامل درمان هر نوع عفونت ثانویه، تامین ویتامین A و تغییر برنامه غذایی پرنده، ترجیحا به یک پلت با کیفیت حاوی ویتامین A، می باشد. تزریق ویتامین A، را می توان به میزان 100.000 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، به صورت عضلانی (IM) انجام داد. پیش ساز های ویتامین A، نظیر منابع غذایی حاوی بتا-کاروتن را می توان به صورت روزانه در رژیم غذایی پرنده قرار داد.
ضرورت استفاده از خوراک های تخصصی که در آنها تمامی مواد مغذی به صورت علمی و با توجه به میزان نیاز پرندگان فرموله می شوند در زمان بروز چنین مشکلاتی بیش از پیش نمایان می شود.
کمبود ید
اختلال تغذیه ای گواتر، یا رشد بی رویه غذه تیروئید در مرغ عشق، زمانی که تنها از دانه ها (دارای سطوح پایین ید) در برنامه غذایی روزانه استفاده شود، بروز خواهد کرد. البته امروزه به دلیل وجود برندهای مختلف غذایی که دارای فرمول علمی بوده و سطوح مواد مغذی در آنها به درستی رعایت شده، کمتر شاهد چنین مشکلی هستیم.
علایم بالینی: صدای (استرایدر) تنفسی، خس خس، تولید صدای ناگهانی به دلیل وجود فشار ناشی از تیروئید روی تارهای صوتی.
درمان: محلول لوگل (ید) را می توان به میزان 1 قطره در 250 میل لیتر آب آشامیدنی استفاده نمود. همچنین تغییر برنامه غذایی به یک پلت با کیفیت حاوی سطوح مناسب ید اکیدا توصیه می شود.
عدم تعادل کلسیم، فسفر و ویتامین D3 (کوله کلسیفرول)
یکی از مهم ترین ویژگی های خوراک هایی که بخش اصلی آنها را دانه ها تشکیل می دهند، عدم تعادل بین سطوح کلسیم وفسفر (Ca:P)، همچنین کمبود آمینو اسیدها می باشد. تخم آفتابگردان، که معمولا به عنوان نخستین دانه ها توسط طوطی سانان انتخاب می شود، دارای ویژگی هایی از جمله سطوح پایین کلسیم، سطوح پایین آمینو اسیدهای ضروری و سطوح بالای چربی می باشد. علیرغم باور عمومی، تخم گلرنگ، نسبت به تخم آفتابگردان حاوی سطوح بالاتری از چربی بوده و میزان کلسیم و آمینواسیدها در آن پایین است.
هایپرپاراتیروئیدیسم ثانویه تغذیه ای ممکن است در پرندگان جوان تر مشاهده شود. از آنجایی که نسبت کلسیم و فسفر در بسیاری از دانه ها متعادل نیست (فسفربالا و کلسیم پایین)، پرندگانی که از دانه ها به عنوان غذای اصلی استفاده می کنند، از این نظر به طور جدی دچار کمبود خواهند بود. اثرات جیره های دارای کمبود کلسیم، غالبا با اثرات ناشی از عدم دسترسی به نور مستقیم خورشید در پرندگان خانگی که معمولا در محیط بسته نگهداری می شوند ترکیب می شود. مجموع این اثرات همچنین باعث کمبود ویتامین D3 (کوله کلسیفرول) می شود. در پرندگان جوان، خصوصا کاسکو، کمبود کلسیم ممکن است به صورت اوستئودیستروفی، همراه با خمیدگی و تغییر شکل استخوان های بلند و مهره ها مشاهده شود. کاسکوها، همچنین بسیار مستعد سندرم کمبود کلسیم حاد هستند که در ارتباط با کمبود کلسیم و کمبود ویتامین D3 می باشد.
علایم بالینی: شامل ضعف، آتاکسی (عدم تعادل)، حالت ترس، افسردگی، تشنج، و شکستگی های پاتولوژیک می باشد. در پرندگانی که در مرحله تولید مثل و تخم گذاری هستند، پوسته تخم ها معمولا نازک و ضعیف شده، تعداد تخم ها و نرخ تخم های قابل هچ کاهش یافته و نرخ مرگ جنین افزایش می یابد. کمبود کلسیم می تواند باعث قطع تخمگذاری و پرولاپس (بیرون زدگی) کلوآک شود. تشخیص این نوع کمبود عموما بر اساس کاهش سطوح کلسیم پلاسمای کل و یونیزه شده، همچنین شواهد رادیوگرافیک کاهش تراکم استخوان یا شکستگی های پاتولوژیک می باشد. سطح 25-هیدروکسی کوله کلسیفرول (پیش ساز ویتامین D) سرم را نیز می توان اندازه گیری نمود که معمولا در این شرایط پایین خواهد بود.
درمان: درمان حمایتی، استفاده از مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین D، تغییر برنامه غذایی به یک برنامه مناسب و متعادل، قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش، ترجیحا نور طبیعی خورشید.چنانچه شکستگی های پاتولوژیک رخ داده اند، بستن آتل یا باند پیچی ضروری خواهد بود. در کنار استراحت در قفس، استفاده از داروهای مسکن (NSAIDs) یا داروهای ضد درد نیز طبق نظر دامپزشک، مفید خواهد بود. درمان ابتدایی بایستی شامل گلوکونات کلسیم به میزان 100 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، به صورت تزریق عضلانی باشد.
پرندگان خانگی را باید بر اساس یک برنامه منظم در معرض نور مستقیم خورشید قرار داد. استفاده از قفس های بزرگ در محیط بیرون از منزل، که قابلیت بالا و پایین رفتن، پرواز، فعالیت و دسترسی به نور مستقیم خورشید را به پرنده می دهد، در پیشگیری از بروز این مشکلات بسیار موثر خواهد بود.
کمبود کلسیم و فسفر
مسمومیت با ویتامین D
علیرغم مصرف بیش از اندازه کلسیم خوراکی که در اغلب موارد باعث بروز مشکلی خاص نخواهد شد، میزان بیش از حد ویتامین D3، باعث تجمع کلسیم در بافت هایی نظیر کلیه ها می شود که بسیار خطرناک خواهد بود. استفاده از مکمل های ویتامین D3، بایستی با رعایت نهایت دقت (خصوصا در گونه های مستعد نظیر ماکائو و کاسکو) انجام شود و حتما از مکمل هایی استفاده نمایید که دارای فرمولاسیون تخصصی زیر هستند و زیر نظر متخصص تولید شده اند.
بیماری تجمع آهن
بیماری تجمع آهن، اشاره به یک اختلال تغذیه ای دارد که در آن میزان مازاد آهن مصرفی در بافت کبد تجمع می یابد. زمانی که میزان آهن در بافت کبد افزایش می یابد، لیزوزوم های کبدی تخریب شده و یون آهن را آزاد می کنند، که باعث آسیب اکسیداتیو غشاها و پروتئین ها می شود. بیماری تجمع آهن، در مرغ مینا و توکان و برخی از پرندگان باغ وحش بسیار رایج است. گزارشات محدودی نیز از ابتلای گونه های طوطی سانان خانگی (به طور ویژه لوری) به این بیماری وجود دارد. بیماری تجمع آهن، به طور خاص با مصرف بیش از اندازه آهن در غذای روزانه ارتباط دارد. هرچند تمامی پرندگان نسبت به سطح آهن موجود در غذای روزانه حساسیتی مشابه ندارند. همچنین استرس و ژنتیک پرنده نیز با ابتلای به این بیماری نقش دارد. مواد غذایی خاص که درای مقادیر بالایی از ویتامین C هستند (نظیر مرکبات) باعث افزایش جذب آهن موجود در غذا می شوند. سطوح توصیه شده برای آهن مورد نیاز پرندگانی نظیر توکان و مینا، زیر 50 الی 100 ppm می باشد.
علایم بالینی: شامل بی اشتهایی، کاهش وزن، شکم متورم همراه با تجمع مایع (آسیت)، تنگی نفس و وجود بیلی وردین در ادرار می باشند. کبد، طحال و قلب ارگان هایی هستند که بیش از همه تحت تاثیر قرار می گیرند. نارسایی در گردش خون، آسیت، و کاهش آلبومین خون معمولا به عنوان علایم بالینی مشاهده می شوند. تشخیص از طریق بیوپسی کبد امکان پذیر است.
درمان: فصد دوره ای خون، کیلاته کردن آهن و تغییر برنامه غذایی. حتما از غذای مخصوص مینا و یا توکان که حاوی سطوح پایین آهن هستند استفاده نمایید. مواد غذایی حاوی ویتامین C باید از رژیم غذایی حذف شوند. استفاده از مکمل های حاوی کیلاته کننده ها (نظیر تانن ها، فیبرها و فیتات ها) توصیه می شود.
تجمع آهن در مرغ مینا
تجمع آهن در توکان
سایر مشکلات تغذیه ای
علاوه بر کمبودها و انواع اختلال تغذه ای رایج در خوراک طوطی سانان که پیشتر شرح داده شدند، نکات تغذیه ای زیر نیز بایستی همواره مورد توجه قرار گیرند. 1) حساسیت ذاتی برخی از پرندگان به رنگ ها و افزودنی های موجود در خوراک های پلت و یا برخی از دانه ها؛ 2) احتمال بالای بروز کبد چرب، آترواسکلروز، نارسایی سمت راست قلب در پرندگان بی تحرک که در قفس نگهداری می شوند و غذای اصلی آنها دانه ها می باشد؛ 3) بروز فیبروز و سیروز کبدی به دنبال استفاده از بادام زمینی کپک زده که حاوی مقادیر بالایی از آفلاتوکسین هاست؛ 4) استفاده از غذای نامرغوب، بقایای خوراکی انسانی و مانند آن به عنوان رژیم متعادل روزانه، باعث بروز مشکلات زیادی خواهد شد؛ 5) خوشخوراکی پایین اغلب مکمل های ویتامینه محلول باعث کاهش میزان مصرف آب و در نتیجه دهیدراتاسیون پرنده می شود.
مواد غذایی ممنوعه برای پرندگان که پیشتر در مقاله ای در همین وبسایت به تفصیل معرفی شدند، شامل شکلات، کافئین، الکل، نمک، شیر (لاکتوز)، پیاز، آوکادو و هسته سیب هستند.
پرندگان زمان زیادی از روز را به حالت چرا، در کف قفس به دنبال غذا صرف می کنند. پرندگان در قفس، به طور معمول تمام نیاز خود به انرژی را در یک وعده کوتاه دریافت می کنند. به منظور حفظ سلامت پرندگان، افزایش فعالیت و افزایش هوش پرنده، توصیه می شود شرایط چرا برای این پرندگان در قفس محیا شود. به مالکین این پرندگان توصیه می شود قفس ها را به اندازه ای بزرگ انتخاب کننده که پرنده قابلیت تحرک و بازی داشته باشد. ظروف غذا بهتر است به تعداد بیشتر و در جهت افزایش میزان فعالیت پرنده، در نقاط مختلف قفس قرار گیرند.
امیدواریم از مطالعه مقاله 5 اختلال تغذیه ای در پرندگان خانگی استفاده کرده باشید.
5 اختلال تغذیه ای رایج در پرندگان خانگی
تغذیه مناسب پرندگان خانگی، از گذشته تا به امروز همواره از دغدغه های متخصصین تغذیه، دامپزشکان، پرورش دهندگان و صاحبان این پرندگان بوده است. هرچند علم تغذیه طی دهه های اخیر رشد قابل ملاحضه ای داشته است، ولی انواع اختلال تغذیه ای در پرندگان همواره جزو رایج ترین مشکلات می باشند. فراهم شدن خوراک های کامل و خوراک های دستی که به صورتی کاملا تخصصی فرموله شده بودند، در پیشبرد سلامتی پرندگان نقش به سزایی را ایفا کردند. اما همچنان برخی از پرندگان خانگی، با مقادیر ناکافی از مواد مغذی تغذیه می شوند. دو مورد از اصلی ترین دلایل بروز سوء تغذیه در پرندگان زینتی 1) استفاده از مخلوط خوراکی هست که به پرنده حق انتخاب می دهد (مخلوط دانه ها، آجیل ها، پلت ها و یا بقایای غذای انسانی که مالک آنها را سالم تشخیص می دهد)، و یا 2) تغذیه پرندگان با یک نوع دانه خاص و یا یک ماده غذایی ثابت. همچنین در مورد مخلوط دانه ها، پلت ها و سایر اقلام رایج، فرآیند انتخاب بر اساس طبیعیت و ذائقه ی پرنده اتفاق خواهد افتاد و استفاده از سایر مواد غذایی در کنار این گونه مخلوط ها ضروری می باشد.
بسیاری از بیماری های قابل مشاهده در پرندگان زینتی ریشه در سوء تغذیه دارند. این موارد شامل بیماری کبدی (hepatic disease)، نارسایی کلیوی (renal insufficiency)، اختلالات تنفسی (respiratory impairment)، بیماری اسکلتی-عضلانی (musculoskeletal disease) و مشکلات تولید مثلی (reproductive problems).
چاقی (Obesity)
اختلال تغذیه ای تحت عنوان بیماری چاقی در پرندگان خانگی بسیار رایج است. جیره های غذایی با سطح بالای چربی وانرژی (دانه ها، آجیل ها و بسیاری از بقایای غذای انسانی)، تغذیه بیش از حد و بی تحرکی از جمله عوامل اصلی این بیماری هستند. به طور معمول، چاقی به وضعیتی گفته می شود که وزن پرنده، در حدود 20 درصد بیش از وزن ایده آل با وضعیت بدنی و یا نمره کیل 4 از 5 باشد. گالا، ماکائو، کاسکو و طوطی کواکر بیش از سایر پرندگان خانگی مستعد چاقی هستند. علایم بالینی ممکن است شامل لنگش (پادودرماتیس و یا آرتروز) و مشکلات تنفسی در نتیجه افزایش میزان چربی در محوطه شکمی باشند.
برنامه غذایی پرندگان درگیر با اختلال تغذیه ای چاقی را بایستی به فرم پلت و با سهمیه روزانه مشخص و کنترل شده تغییر داد. با ایجاد فضای بیشتر (به عنوان مثال قفس بزرگتر) و قرار دادن ظروف غذا در نقاط مختلف این فضا، باید پرنده را به فعالیت بیشتر تشویق کنید. قرار دادن طناب و یا ریسمان داری گره در قفس، باعث بالا و پایین رفتن و حفظ تعادل و فعالیت بیشتر در پرندگان خواهد شد. برای پرندگانی که قابلیت پرواز دارند، بایستی یک فضای ایمن جهت پرواز ایجاد نمایید. و در مورد پرندگانی که این قابلیت را ندارند، می توانید از پلکان های مخصوص پرندگان استفاده نمایید. پرندگان چاق، بیشتر مستعد آرتروز، بیماری کبد چرب، آترواسکلروز و بیماری قلبی هستند.
چاقی در پرندگان خانگی
کمبود ویتامین A
ویتامین A، در سلامت پرندگان نقشی اساسی ایفا می کند و برای داشتن یک سیستم ایمنی سالم، حیاتی می باشد. هایپوویتامینوزیس A (کمبود ویتامین A) باعث متاپلازی (تغییر شکل) سلول های سنگفرشی اپیتلیوم مجرای گوارشی و شاخی شدن پوست پاها می شود. تمامی برنامه های غذایی بر پایه دانه ها و یا حتی مخلوط 50 درصد دانه و 50 درصد پلت به طور معمول از نظر سطح مورد نیاز ویتامین A، دارای کمبود هستند.
علایم بالینی: شامل ترشحات بینی، عطسه، تورم اطراف چشم ها، ورم ملتحمه چشم ها، تنگی نفس، افزایش ادرار، حالت عطش، کاهش کیفیت پرها، کندن پرها و بی اشتهایی هستند. ممکن است در اطراف و داخل بافت دهانی، چشم ها و سینوس ها پلاک های سفید رنگ شاخی مشاهده شوند. همچنین یکی از نخستین احتمالاتی که در صورت بروز مشکلات تولید مثلی می توان به آن مشکوک بود، کمبود این ویتامین است.
درمان: شامل درمان هر نوع عفونت ثانویه، تامین ویتامین A و تغییر برنامه غذایی پرنده، ترجیحا به یک پلت با کیفیت حاوی ویتامین A، می باشد. تزریق ویتامین A، را می توان به میزان 100.000 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، به صورت عضلانی (IM) انجام داد. پیش ساز های ویتامین A، نظیر منابع غذایی حاوی بتا-کاروتن را می توان به صورت روزانه در رژیم غذایی پرنده قرار داد.
AD3E میاویت آلمان
ضرورت استفاده از خوراک های تخصصی که در آنها تمامی مواد مغذی به صورت علمی و با توجه به میزان نیاز پرندگان فرموله می شوند در زمان بروز چنین مشکلاتی بیش از پیش نمایان می شود.
کمبود ید
اختلال تغذیه ای گواتر، یا رشد بی رویه غذه تیروئید در مرغ عشق، زمانی که تنها از دانه ها (دارای سطوح پایین ید) در برنامه غذایی روزانه استفاده شود، بروز خواهد کرد. البته امروزه به دلیل وجود برندهای مختلف غذایی که دارای فرمول علمی بوده و سطوح مواد مغذی در آنها به درستی رعایت شده، کمتر شاهد چنین مشکلی هستیم.
علایم بالینی: صدای (استرایدر) تنفسی، خس خس، تولید صدای ناگهانی به دلیل وجود فشار ناشی از تیروئید روی تارهای صوتی.
درمان: محلول لوگل (ید) را می توان به میزان 1 قطره در 250 میل لیتر آب آشامیدنی استفاده نمود. همچنین تغییر برنامه غذایی به یک پلت با کیفیت حاوی سطوح مناسب ید اکیدا توصیه می شود.
عدم تعادل کلسیم، فسفر و ویتامین D3 (کوله کلسیفرول)
یکی از مهم ترین ویژگی های خوراک هایی که بخش اصلی آنها را دانه ها تشکیل می دهند، عدم تعادل بین سطوح کلسیم وفسفر (Ca:P)، همچنین کمبود آمینو اسیدها می باشد. تخم آفتابگردان، که معمولا به عنوان نخستین دانه ها توسط طوطی سانان انتخاب می شود، دارای ویژگی هایی از جمله سطوح پایین کلسیم، سطوح پایین آمینو اسیدهای ضروری و سطوح بالای چربی می باشد. علیرغم باور عمومی، تخم گلرنگ، نسبت به تخم آفتابگردان حاوی سطوح بالاتری از چربی بوده و میزان کلسیم و آمینواسیدها در آن پایین است.
هایپرپاراتیروئیدیسم ثانویه تغذیه ای ممکن است در پرندگان جوان تر مشاهده شود. از آنجایی که نسبت کلسیم و فسفر در بسیاری از دانه ها متعادل نیست (فسفربالا و کلسیم پایین)، پرندگانی که از دانه ها به عنوان غذای اصلی استفاده می کنند، از این نظر به طور جدی دچار کمبود خواهند بود. اثرات جیره های دارای کمبود کلسیم، غالبا با اثرات ناشی از عدم دسترسی به نور مستقیم خورشید در پرندگان خانگی که معمولا در محیط بسته نگهداری می شوند ترکیب می شود. مجموع این اثرات همچنین باعث کمبود ویتامین D3 (کوله کلسیفرول) می شود. در پرندگان جوان، خصوصا کاسکو، کمبود کلسیم ممکن است به صورت اوستئودیستروفی، همراه با خمیدگی و تغییر شکل استخوان های بلند و مهره ها مشاهده شود. کاسکوها، همچنین بسیار مستعد سندرم کمبود کلسیم حاد هستند که در ارتباط با کمبود کلسیم و کمبود ویتامین D3 می باشد.
علایم بالینی: شامل ضعف، آتاکسی (عدم تعادل)، حالت ترس، افسردگی، تشنج، و شکستگی های پاتولوژیک می باشد. در پرندگانی که در مرحله تولید مثل و تخم گذاری هستند، پوسته تخم ها معمولا نازک و ضعیف شده، تعداد تخم ها و نرخ تخم های قابل هچ کاهش یافته و نرخ مرگ جنین افزایش می یابد. کمبود کلسیم می تواند باعث قطع تخمگذاری و پرولاپس (بیرون زدگی) کلوآک شود. تشخیص این نوع کمبود عموما بر اساس کاهش سطوح کلسیم پلاسمای کل و یونیزه شده، همچنین شواهد رادیوگرافیک کاهش تراکم استخوان یا شکستگی های پاتولوژیک می باشد. سطح 25-هیدروکسی کوله کلسیفرول (پیش ساز ویتامین D) سرم را نیز می توان اندازه گیری نمود که معمولا در این شرایط پایین خواهد بود.
درمان: درمان حمایتی، استفاده از مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین D، تغییر برنامه غذایی به یک برنامه مناسب و متعادل، قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش، ترجیحا نور طبیعی خورشید.چنانچه شکستگی های پاتولوژیک رخ داده اند، بستن آتل یا باند پیچی ضروری خواهد بود. در کنار استراحت در قفس، استفاده از داروهای مسکن (NSAIDs) یا داروهای ضد درد نیز طبق نظر دامپزشک، مفید خواهد بود. درمان ابتدایی بایستی شامل گلوکونات کلسیم به میزان 100 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، به صورت تزریق عضلانی باشد.
مینرالیکس
پرندگان خانگی را باید بر اساس یک برنامه منظم در معرض نور مستقیم خورشید قرار داد. استفاده از قفس های بزرگ در محیط بیرون از منزل، که قابلیت بالا و پایین رفتن، پرواز، فعالیت و دسترسی به نور مستقیم خورشید را به پرنده می دهد، در پیشگیری از بروز این مشکلات بسیار موثر خواهد بود.
کمبود کلسیم و فسفر
مسمومیت با ویتامین D
علیرغم مصرف بیش از اندازه کلسیم خوراکی که در اغلب موارد باعث بروز مشکلی خاص نخواهد شد، میزان بیش از حد ویتامین D3، باعث تجمع کلسیم در بافت هایی نظیر کلیه ها می شود که بسیار خطرناک خواهد بود. استفاده از مکمل های ویتامین D3، بایستی با رعایت نهایت دقت (خصوصا در گونه های مستعد نظیر ماکائو و کاسکو) انجام شود و حتما از مکمل هایی استفاده نمایید که دارای فرمولاسیون تخصصی زیر هستند و زیر نظر متخصص تولید شده اند.
بیماری تجمع آهن
بیماری تجمع آهن، اشاره به یک اختلال تغذیه ای دارد که در آن میزان مازاد آهن مصرفی در بافت کبد تجمع می یابد. زمانی که میزان آهن در بافت کبد افزایش می یابد، لیزوزوم های کبدی تخریب شده و یون آهن را آزاد می کنند، که باعث آسیب اکسیداتیو غشاها و پروتئین ها می شود. بیماری تجمع آهن، در مرغ مینا و توکان و برخی از پرندگان باغ وحش بسیار رایج است. گزارشات محدودی نیز از ابتلای گونه های طوطی سانان خانگی (به طور ویژه لوری) به این بیماری وجود دارد. بیماری تجمع آهن، به طور خاص با مصرف بیش از اندازه آهن در غذای روزانه ارتباط دارد. هرچند تمامی پرندگان نسبت به سطح آهن موجود در غذای روزانه حساسیتی مشابه ندارند. همچنین استرس و ژنتیک پرنده نیز با ابتلای به این بیماری نقش دارد. مواد غذایی خاص که درای مقادیر بالایی از ویتامین C هستند (نظیر مرکبات) باعث افزایش جذب آهن موجود در غذا می شوند. سطوح توصیه شده برای آهن مورد نیاز پرندگانی نظیر توکان و مینا، زیر 50 الی 100 ppm می باشد.
علایم بالینی: شامل بی اشتهایی، کاهش وزن، شکم متورم همراه با تجمع مایع (آسیت)، تنگی نفس و وجود بیلی وردین در ادرار می باشند. کبد، طحال و قلب ارگان هایی هستند که بیش از همه تحت تاثیر قرار می گیرند. نارسایی در گردش خون، آسیت، و کاهش آلبومین خون معمولا به عنوان علایم بالینی مشاهده می شوند. تشخیص از طریق بیوپسی کبد امکان پذیر است.
درمان: فصد دوره ای خون، کیلاته کردن آهن و تغییر برنامه غذایی. حتما از غذای مخصوص مینا و یا توکان که حاوی سطوح پایین آهن هستند استفاده نمایید. مواد غذایی حاوی ویتامین C باید از رژیم غذایی حذف شوند. استفاده از مکمل های حاوی کیلاته کننده ها (نظیر تانن ها، فیبرها و فیتات ها) توصیه می شود.
تجمع آهن در مرغ مینا
تجمع آهن در توکان
سایر مشکلات تغذیه ای
علاوه بر کمبودها و انواع اختلال تغذه ای رایج در خوراک طوطی سانان که پیشتر شرح داده شدند، نکات تغذیه ای زیر نیز بایستی همواره مورد توجه قرار گیرند. 1) حساسیت ذاتی برخی از پرندگان به رنگ ها و افزودنی های موجود در خوراک های پلت و یا برخی از دانه ها؛ 2) احتمال بالای بروز کبد چرب، آترواسکلروز، نارسایی سمت راست قلب در پرندگان بی تحرک که در قفس نگهداری می شوند و غذای اصلی آنها دانه ها می باشد؛ 3) بروز فیبروز و سیروز کبدی به دنبال استفاده از بادام زمینی کپک زده که حاوی مقادیر بالایی از آفلاتوکسین هاست؛ 4) استفاده از غذای نامرغوب، بقایای خوراکی انسانی و مانند آن به عنوان رژیم متعادل روزانه، باعث بروز مشکلات زیادی خواهد شد؛ 5) خوشخوراکی پایین اغلب مکمل های ویتامینه محلول باعث کاهش میزان مصرف آب و در نتیجه دهیدراتاسیون پرنده می شود.
مواد غذایی ممنوعه برای پرندگان که پیشتر در مقاله ای در همین وبسایت به تفصیل معرفی شدند، شامل شکلات، کافئین، الکل، نمک، شیر (لاکتوز)، پیاز، آوکادو و هسته سیب هستند.
پرندگان زمان زیادی از روز را به حالت چرا، در کف قفس به دنبال غذا صرف می کنند. پرندگان در قفس، به طور معمول تمام نیاز خود به انرژی را در یک وعده کوتاه دریافت می کنند. به منظور حفظ سلامت پرندگان، افزایش فعالیت و افزایش هوش پرنده، توصیه می شود شرایط چرا برای این پرندگان در قفس محیا شود. به مالکین این پرندگان توصیه می شود قفس ها را به اندازه ای بزرگ انتخاب کننده که پرنده قابلیت تحرک و بازی داشته باشد. ظروف غذا بهتر است به تعداد بیشتر و در جهت افزایش میزان فعالیت پرنده، در نقاط مختلف قفس قرار گیرند.
امیدواریم از مطالعه مقاله 5 اختلال تغذیه ای در پرندگان خانگی استفاده کرده باشید.
گردآوری و ترجمه:
مهندس مصطفی بخارائیان
(کارشناس ارشد تغذیه و پرورش حیوانات، فارق التحصیل از دانشگاه Essex انگلستان)